Help!
Is de aarde morgen nog wel groot genoeg?
door: Wim Blanken en Jan-Willem Henfling
Vandaag, 20 maart 2023, bracht de nieuwslezer niet onverwacht, maar toch schrikaanjagend nieuws: de doelstelling van de Parijs Klimaat Conferentie uit 2016, om de gemiddelde temperatuurstijging van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius, is vrijwel onhaalbaar geworden. We gaan, vrijwel niet meer te stoppen. de 2 graden overschrijden tussen 2030 en 2040, tenzij ….. Als dat inderdaad gebeurt zullen de gevolgen desastreus zijn voor miljoenen, wellicht miljarden, mensen, en voor miljoenen dieren en planten. Wat de nieuwslezer vergat te zeggen is dat iedere kilo CO2, kooldioxide, die minder wordt uitgestoten toch echt wel bijdraagt aan vertragen van die temperatuurtoename en dus tijd oplevert voor het vinden van oplossingen. En de nieuwslezer vertelde niet dat wij, allemaal samen, door ons reis-, koop- en consumptiegedrag de sleutel in handen hebben om het hoofd wat koeler te houden.
Binnenkort, op 12 april, hebben alle Nederlanders samen, zoveel gegeten, gedronken, kleding en spullen gekocht en energie gebruikt, dat ruim 30 miljoen hectaren nodig zijn aan landbouwgrond en bossen om die consumptie te compenseren. Nederland beslaat maar 4,2 miljoen hectaren. Natuurlijk, we zijn een dichtbevolkt land, maar is dat het hele verhaal? Als alle mensen op aarde net zo royaal zouden (kunnen) leven als wij, dan zou de aardoppervlakte, beschikbaar voor landbouw en bossen, op 12 april op zijn indien we de temperatuurstijging op aarde niet meer zouden toelaten. Die datum wordt de “Earth Overshoot Day” genoemd. Gaat op 12 april bij ons de vlag uit? Of toch maar maar halfstok?
Aan dit alarmerende vooruitzicht kunnen we wat doen! Ieder van de 18 miljoen Nederlanders draagt bij aan die 30 miljoen hectaren. Gemiddeld 5,6 ha heeft hij nodig. Dat wordt zijn “ecologische voetafdruk” genoemd. Als je weet hoe je, met respect voor je noodzakelijke behoeften, toch kunt werken aan het verminderen van jouw “ecologische voetafdruk” draag je daadwerkelijk bij aan een beter klimaat voor je kinderen en kleinkinderen. Maar dan moet je even aan het rekenen gaan. Eenvoudig en leerzaam!
Bereken je ecologische voetafdruk eens
In de discussie over duurzaamheid wordt vaak gesproken over onze ecologische voetafdruk. Die voetafdruk kan betrekking hebben op een persoon, gezin, stad, land en iedere andere groepering. Het is een maat om aan te geven hoeveel hectare vruchtbaar land nodig is, of zou zijn, om de volledige consumptie van de persoon, gezin (etc) en de in totaal gebruikte hoeveelheid energie in te compenseren. In DIT filmpje wordt duidelijk uitgelegd wat de ecologische voetafdruk is.
Verschillende organisaties bieden een test aan waarmee iedereen de eigen voetafdruk kan berekenen en vergelijken met die van de gemiddelde Nederlander, Europeaan, Wereldbevolking et cetera. Deze tests stellen een serie vragen en op basis daarvan wordt berekend wat iemands ruimtebeslag, dus voetafdruk, bij benadering is. Het resultaat wordt meestal uitgedrukt als een aantal hectares. Uiteraard zijn de uitkomsten van de testen benaderingen. Het doel ervan is vooral om ons ervan bewust te maken dat ons doen en laten, onze manier van voeden, ons koopgedrag en onze reisgewoontes, invloed hebben op de hoeveelheid aarde die nodig is voor die manier van leven. Zo kan deze berekening jou doen schrikken, maar jou ook helpen bij jouw bijdrage aan een duurzamer wereld.
We hebben een achttal van de beschikbare tests (zie overzicht onder) vergeleken om te zien welke het meest bruikbaar is voor “ons soort mensen”. We keken naar de begrijpelijkheid van de vragen, de eenvoud van invullen, de mogelijke detaillering, de gegeven adviezen en de presentatie van de uitkomst die toch minimaal een betrouwbaar resultaat moet suggereren. Het gaat immers niet om absolute zekerheden, maar om jouw en mijn gedrag te kunnen vergelijken met dat van anderen en om te zien hoe we door het maken van andere keuzen, straks met minder hectares toe kunnen.
De bruikbaarste test vinden wij die van het Wereld Natuur Fonds: https://voetafdruktest.wwf.nl. De vragen zijn voldoende gedetailleerd, relevant en duidelijk. Deze test vraagt jammer genoeg niet naar de hoeveelheid stroom en gas die je gebruikt, zoals veel van de andere tests, maar benadert dat gebruik wel weer indirect. De resultaten worden duidelijk weergegeven in hectares en vergeleken met die van de gemiddelde Nederlander. Je kunt per “gebied” als wonen, voeden, reizen zien hoe je het doet vergeleken met anderen. Aansluitend worden tips gegeven, op grond van jouw resultaten, om je voetafdruk te verkleinen.
Enkele leden van de Groene Golf deden de test natuurlijk en in de tabel (kolom 1) zijn de resultaten weergegeven. Laten we eerlijk zijn: we schrokken behoorlijk, maar weten nu wel beter waar we op gaan letten. Jan-Willem kreeg bijvoorbeeld het advies om toch maar wat meer vegetarisch te koken.
We zijn benieuwd naar jullie ervaringen met de test. Laat het ons weten via een mail naar groenegolf@pg-bussum.nl. We hopen genoeg resultaten van jullie terug te krijgen om een volgende keer te zien hoe wij als gemeente scoren. Natuurlijk brengen we alle ontvangen resultaten anoniem in kaart. Hieronder zie je onder andere de resultaten van enkele leden van de Groene Golf, Uw resultaten brengen we anoniem in kaart.
| Wie | Voetafdruk in hectare | aantal aardes nodig | Datum Earth Overshoot Day | |
|---|---|---|---|---|
| Gemiddelde wereldbewoner | 2,7 ha | 1,6 | 28 juli | |
| Gemiddelde Nederlander | 5,6 ha | 3,3 | 12 april | |
| Gemiddelde Kenyaan | 1,0 ha | 0,6 | nooit | |
| Jan-Willem | 4,4 ha | 2,6 | 20 mei | |
| Wim | 4,4 ha | 2,6 | 20 mei | |
| Albert | 3,8 ha | 2,2 | 14 juni | |
| Joke | 3,6 ha | 2,1 | 22 juni | |
| Jacomette | 4,2 ha | 2,3 | 7 juni |
“Earth Overshoot Day”
De voor land- en tuinbouw, veeteelt en natuur bruikbare oppervlakte van de aarde is beperkt Op gletsjers, ijsbergen en in de poolgebieden, maar ook in steden en op wegen valt immers weinig te verbouwen. Hier misschien opschrijven hoeveel hectare er beschikbaar is voor landbouw? Dan kun je dat delen door aantal wereldburgers.
De berekening van het WWF en de meeste andere producenten van voetafdruktests komt uit op een beschikbaar areaal per (huidige) aardbewoner van 1,7 ha voor noodzakelijke landbouw en veeteelt. (Het aantal beschikbare hectares werd gedeeld door 8 miljard, het huidige aantal wereldbewoners.) De aarde dijt niet uit bij meer bewoners of meer consumptie per bewonen.
Het tabelletje hierboven laat zien dat de gemiddelde Nederlander met zijn 5,58 ha behoefte aan land volgens die berekening uitkomt op 3,3 aardbollen. Terugrekenend op de kalender hebben wij samen, omstreeks 12 april, dan één aarde opgebruikt. Op die dag hebben we alle beschikbare hectares gebruikt en vanaf die datum leven we op krediet. Die datum wordt aangeduid als de “overshoot day” voor Nederland. Op die manier kun je voor iedere persoon, elk gezin, elke gemeente, land, elk werelddeel de datum berekenen dat de (theoretische) eart overshoot day bereikt wordt. De Earth Overshoot Day van alle aardbewoners samen valt dit jaar omstreeks 28 juli, maar de exacte datum weten we natuurlijk pas aan het eind van dit jaar.
Hoe kan dat allemaal? Deels doordat de mensen in arme landen zo aardig zijn om honger te lijden en heel weinig spullen te kopen. Deels doordat we de temperatuur van de aarde laten oplopen terwijl de hoeveelheid kooldioxide in de lucht (die ontstaat door opwekken van energie) niet snel genoeg kan worden opgenomen door bossen en oceanen en omgezet worden in zuurstof. De gemiddelde Keniaan heeft maar 0,6 aardes nodig en houdt op 31 december nog 0,4 aardes over voor ons en andere mensen in de rijkere landen. Aardig van hem nietwaar? Maar toch hebben we kennelijk samen zo veel energie nodig voor alle spullen die we kopen, dat de aarde blijft opwarmen.
(klik op de figuur hiernaast en je kunt de details zien; bron: https://www.overshootday.org/)
Dit lijkt een somber verhaal te worden. Maar lees nog even door. We willen gerieflijk en gelukkig blijven leven en gunnen de Keniaan gelijktijdig ook een fijner leven. Toch? En dat kan! Het meest acute probleem is de opwarming van het klimaat. Aan de oplossing van dit probleem kunnen we allemaal vanaf vandaag bijdragen, zodat morgen en overmorgen onze kinderen en kleinkinderen ook in een mooie wereld zullen leven. Hoe? Lees in DIT boeiende artikel van de Volkskrant hoe we met 10 miljard mensen goed kunnen samenleven. Wij werden weer blij door dit verhaal!
Maak jouw eigen website met JouwWeb